door Mark Mieras
De gemeente heeft met Koers2025 het plan om de hoofdgroenstructuur van Amsterdam aan te passen. Zo zou de groene oever van de Amstel vanaf de Utrechtse brug tot de A10 – met daarin drie roeiverenigingen en tuinpark Amstelglorie – herbestemd moeten worden voor woningbouw. Deze kop van de Amstelscheg die samen met de Amstel de stad inloopt, en daarmee de natuur op loopafstand brengt voor de stadsdelen Oost en Zuid, zou moeten plaatsmaken voor steen. Oud-wethouder Duco Stadig noemt in het Parool (9 april jl.) de Amstelscheg een “minder waardevol” groengebied dat beter kan worden bebouwd. Verdichting, aldus Stadig, helpt voorkomen dat natuur in de omgeving van de stad, zoals het waterland, moet worden aangetast.
Groen betekent leefbaar
Dat klinkt visionair maar is het niet. Wil je Amsterdam verdichten en tegelijk leefbaar houden dan zijn groenstroken en parkjes binnen de stad cruciaal. Daarvoor bestaat een snel groeiende wetenschappelijk bewijslast. Een park binnen een paar honderd meter maakt voor stadsbewoners een groot verschil. Kinderen hebben minder overgewicht. Ouderen blijven langer zelfstandig en gezond. Er zijn minder zelfmoorden. Hoe lager op de maatschappelijke ladder hoe groter de gemeten effecten. In de buurt van een park is de sterfte onder armen 50 procent hoger dan onder rijken. Zonder park is dat bijna 100 procent. Hoe dat komt? Armen zijn veel gevoeliger voor stress en ze stappen niet in de auto voor een strandwandeling. Of op de fiets voor een tochtje in het Waterland. Zij zitten opgesloten in de stad.
Amstelscheg: gezondheid op loopafstand
De Amstelscheg is een prachtige, drempelloze corridor van stad naar natuur. Mensen hebben, net als dieren, een ecologische hoofdstructuur nodig. De menselijk geest heeft behoefte aan groen. Ook kleine plukjes hebben een verrassend groot effect. Ze vormen een vluchtheuvel voor de geest. Planten en bomen scheiden signaalstoffen af die ons autonoom zenuwstelsel tot rust brengen. Groen stimuleert ook het aandachtsysteem. De groeiende groep kinderen met ADHD heeft minder ritalin nodig als ze iedere dag naar een park kunnen. Ook volwassenen kunnen zich duidelijk beter concentreren na een wandeling door een groene omgeving. Mensen gedragen zich na zo’n wandelingetje ook socialer, schieten elkaar sneller te hulp en de gemeenschapszin wordt groter. Allemaal keurig wetenschappelijk aangetoond.
Veel gezondheidsklachten ontstaan door een gebrek aan beweging en mensen bewegen makkelijker in een groene omgeving. Steeds meer lokale overheden, ziekenhuizen, artsen en verzekeraars ontdekken dat natuur ingezet kan worden om mensen gezond en zorgkosten omlaag te krijgen.
Stad heeft stedenbouw met visie nodig
Amsterdam heeft met haar groene scheggen, gebaseerd op het vingerstadmodel van Cornelis van Eesteren, een unieke kwaliteit van leven waardoor iedere Amsterdammer binnen een kwartier in de natuur kan zijn. Dat moeten we koesteren. Ooit lag het Vondelpark aan de buitenkant van Amsterdam. Het zou met vooruitwerkende kracht een ramp zijn geweest, was die grond toen verkocht aan vastgoedontwikkelaars. Zouden we het park nu alsnog volbouwen dan zouden de huizenprijzen in grote delen van Zuid en Oud-West dalen, tot op een paar honderd meter van het park zouden ze zelfs kelderen met tientallen procenten.
Amsterdam heeft een lange termijnvisie nodig, zeker als het gaat om de combinatie van groei en groen. De duurzame verdichte stad dat is geen volgebouwde stad. Want één ding is zeker: deze stad zal verder groeien… en vergrijzen. Het hoofdstedelijk groen, waaronder de strook natuur langs de Amstel, wordt daarmee steeds waardevoller. Volbouwen is onomkeerbaar: die natuur komt nooit meer terug. Terwijl we dit groen in de toekomst hard nodig zullen hebben.
Gezonde, weerbare Amsterdammers? Kies voor behoud van groen!
Laten we van deze groene stadsranden afblijven en niet denken dat we snel geld kunnen verdienen door grondverkoop. Laten we nadenken over hoe we burgers op de lange duur onafhankelijk, gezond en weerbaar kunnen houden. Natuur in de buurt speelt hierbij een cruciale rol. Mensen die gestrest en ongelukkig zijn kunnen niet meegroeien in een veranderende wereldeconomie. En dat kost de overheid op den duur alleen maar geld.
Lees ook de literatuurstudie die Mark Mieras maakte voor IVN »
Mark Mieras, woont in de Pijp. Hij studeerde theoretische natuurkunde en werkt als schrijver en wetenschapsjournalist. Hij schreef onder meer de bestseller ‘Ben ik dat? Wat hersenonderzoek vertelt over onszelf”.
